ออกกำลังกายคืนสมองซีรีเบลลัมให้กลับมาเจ๋งเหมือนเดิมสมัยวัยรุ่นกันเถอะค่ะ

สมองซีรีเบลลัม = เจ้าพ่อแห่งการทรงตัว การประสานกล้ามเนื้อ และการจำทักษะใหม่ ๆ แต่ยิ่งอายุมากขึ้น โดยเฉพาะเจอสุราบ่อย ๆ มันยิ่งเสื่อมไวขึ้น…

ซึ่งการออกกำลังกาย (อีกแล้ว) ช่วยฟื้นฟูสมองนี้ได้

.

ในภาพจะมีสมอง 2 ส่วนนะคะ คือแท่งทางซ้าย = ก้านสมอง และ ก้อนทางขวา = ซีรีเบลลัม ซึ่งจะพูดในวันนี้

อันที่จริง มีชื่อไทยนะคะ จะเรียกว่า ‘สมองน้อย’ (Cerebellum) แต่เราขอเรียกทับศัพท์ว่า ซีรีเบลลัม ละกัน

.

สมองส่วนนี้เป็นเหมือน ‘ผู้วางแผนกล้ามเนื้อ’ เป็นผู้ที่มองภาพรวมของร่างกาย แล้วส่ง ‘การปรับ’ ผ่านไปยังสมองส่วนที่ต่อกับกล้ามเนื้อโดยตรงอีกที เรียกได้ว่าที่ทุกวันนี้เราเคลื่อนไหวได้แม่นยำ ทรงตัวได้ คล่องทุกลำดับการเคลื่อนที่ เป็นเพราะน้องซีรีเบลลัมเลย ตั้งแต่…

1️⃣ ช่วยการทรงตัว: รวมข้อมูลทุกทิศ แล้วสั่งให้กล้ามเนื้อคอ-หลัง-ขา หดคลายพอเหมาะ ทำให้ยืน 2 ขาได้โดยไม่ล้ม

2️⃣ ประสานกล้ามเนื้อ: ทำหน้าที่เหมือน conductor กำหนดแรงและลำดับของกล้ามเนื้อมัดต่าง ๆ ให้เคลื่อนไหวแม่นยำ

3️⃣ จดจำทักษะ: สร้างความจำเชิงทักษะ เช่น ขับรถ ว่ายน้ำ ทำได้อัตโนมัติโดยไม่ต้องคิดละเอียด

.

แต่เมื่อเวลาผ่านไป สังเกตว่าเราจะเริ่มทำ ‘กิจกรรมต่างๆ’ ยากขึ้นแล้ว ไม่เหมือนตอนสมัยตอนอายุน้อยๆ เลย สาเหตุส่วนหนึ่งก็เพราะอายุที่มากขึ้นนี่แหละ เริ่มมีการแตกแขนงของเซลล์ประสาทลดลง

ยิ่งถ้าดื่มสุรา แอลกอฮอล์จะถูกตับเปลี่ยนเป็นพิษ acetaldehyde ซึ่งสามารถเล่นงานใจกลางซีรีเบลลัม (Purkinje cell) ได้เลย รวมทั้งถ้าดื่มเยอะและดื่มเรื้อรัง มักจะมีการขาดวิตามิน B1 ยิ่งทำให้เซลล์ประสาทฝ่อไวมาก เพราะ B1 ช่วยในกระบวนการเผาผลาญสารอาหารเป็น ATP

.

ผลลัพธ์น่ากลัวมากค่ะ มันไม่ได้ทำให้แค่คุณเรียนรู้ทักษะใหม่ๆ ยาก หรือทำการเคลื่อนไหวที่ซับซ้อนยากขึ้นเท่านั้น แต่การประสาทงานกล้ามเนื้อที่ไม่ดี, การทรงตัวที่ตอบสนองได้แย่ จะทำให้เสี่ยงต่อล้ม การเกิดอุบัติเหตุ ยิ่งอายุมาก ยิ่งเห็นได้ชัดมากค่ะว่า คนที่ซีรีเบลลัมไม่ค่อยดี (นั่งๆ นอนๆ ไม่ค่อยขยับ) จะล้มง่ายมาก และเมื่อเข้าสู่ขั้นตอนการล้ม ก็ไม่มี reflex มาปรับ balance เพื่อป้องกันการล้มได้

.

.

แน่นอนค่ะ ทางออกก็คือการออกกำลังกายอีกแล้ววววววว

เพราะการออกกำลังกายทำให้

1️⃣ กล้ามเนื้อปลดปล่อยฮอร์โมน Lactate และ Irisin ร่วมกับเลือดที่ไหลแรงกระตุ้นผนังหลอดเลือด → เร่งสมองสร้างสารงอกใยประสาท (BDNF) → ฟื้นฟูซีรีเบลลัม

2️⃣ ขณะกำลังออกกำลังกาย จะมีสารอนุมูลอิสระผลิตมากขึ้นในแต่ละเซลล์ → แต่นั่นไม่ใช่ผลเสียอะไร เพราะมันขึ้นแป๊บเดียว แถมสารอนุมูลอิสระชั่วคราวอันนี้แหละ ช่วยให้เซลล์ประสาทสร้างสารต้านอนุมูลอิสระได้ (SOD, GSH) คอยดูแลเซลล์

3️⃣ กล้ามเนื้อปล่อย IL-6 กระตุ้นให้เม็ดเลือดขาวสายห้ามทัพ (Treg) มีมากขึ้น คอยลดการอักเสบภาพรวม

.

ซึ่งรูปแบบของการออกกำลังกายที่มีข้อมูลมากที่สุดคือ แบบแอโรบิก ในระดับปานกางขึ้นไป แต่อย่าหนักมาก, การออกอื่นๆ เช่น ฝึกบาลานซ์ หรือเล่นกีฬาไปเลย ก็จะช่วยเรื่อง motor learning ด้วย

.

ดังนั้นออกกำลังกายคือยาวิเศษ

ที่ช่วยแทบทุกอวัยวะ รวมถึงน้องซีรีเบลลัมผู้ปิดทองหลังพระนี้ด้วยค่ะ

Cr:Tensia